Κυριακή 12 Αυγούστου 2012

Μικροαστισμός, κοινωνικότητα και ενσωμάτωση


Ένα εξαιρετικό κείμενο που θα κάνει πολλούς από αυτούς που θα το διαβάσουν, να αντικρίσουν το «είδωλό» τους στις γραμμές του… 
(Οι υπογραμμίσεις δικές μου).Οικ.

Καμιά πράξη επανάστασης, εξέγερσης, ρήξης και ανατροπής δεν είναι υπερβολικά μεγαλεπίβολη για την μικροαστική φαντασίωση. Ο μικροαστός ρίχνει την Βαστίλη και τα χειμερινά ανάκτορα στην καθισιά του, και για αυτό τον λόγο οι κοπιαστικές, πολυδάπανες, αργές και φτωχές νίκες του εργατικού κινήματος, αν και όποτε συμβαίνουν, του φαίνονται το αντίστοιχο ερασιτεχνικού ντοκιμαντέρ μπροστά στον Μπεν Χουρ ή τον Τιτανικό που έχει σκηνοθετήσει στο μυαλό του. Ούτε τα κανόνια, ούτε οι βόμβες, ούτε κανένα άλλο όπλο δεν κάμπτει την φρενήρη φαντασία του μικροαστού, που εκφωνεί λόγους πάνω σε οδοφράγματα και αψηφά, με τα στήθη γυμνά και αναψοκοκκινισμένα από την ένταση, το σύστημα, την κοινωνία, το χρήμα, την εξουσία, Θεούς, δαίμονες, και το σύμπαν ολάκερο.

Εκεί που ο μικροαστός δυσκολεύεται πολύ περισσότερο από ότι στο να γράφει παγκόσμια ιστορία στο σιωπηλό θέατρο του μυαλού του είναι στην καθημερινότητα. Όλο του το θάρρος τον εγκαταλείπει όταν το ζήτημα γίνεται η σύγκρουση για ιδέες, για την ηθική και το δέον με τους ανθρώπους που έχει γύρω του: στο σπίτι του, στη δουλειά, στο κοινωνικό του περιβάλλον. Όλη η μεγαλοθυμία του κάνει την εμφάνισή της όταν το διακύβευμα είναι η σύγκρουση με κάποιον που γνωρίζει αντί για αφαιρέσεις και νεφελώματα· ξάφνου, αρχές και πεποιθήσεις γραμμένες στον γρανίτη σβήνονται σα γράμματα στην άμμο. Ο διευθυντής είναι μεγάλος μαλάκας που απέλυσε τον συνάδελφο αναμφισβήτητα, αλλά από την άλλη άνθρωπος είναι και αυτός, τι να του πεις. Ο φίλος που κυκλοφορεί σε ομάδες φασιστών; Παρασύρθηκε, είχε κι αυτός τα προβλήματά του, κάποια φορά στο μέλλον που θα ναι καλύτερα τα πράγματα θα του εξηγήσει δυο πράγματα ο ήρωάς μας. Ο φίλος του στην εφορία είναι γνωστό πως λαδώνεται, αλλά κατά βάθος είναι καλή ψυχή, περνάει μια κρίση μέσης ηλικίας. Η φίλη του η δημοσιογράφος αναμφισβήτητα γράφει ένα κάρο ψέμματα, αλλά έχει κάνει σοβαρές σπουδές, αυτό δεν μπορεί να παραγνωριστεί. Και γενικώς, εφόσον ο μικροαστός γνωρίζει κάποιον προσωπικά, δεν του κάνει καμία καρδιά να συγκρουστεί για τις ιδέες και τα πιστεύω για τα οποία συνηθέστερα αρέσκεται να ζητά οργίλος το λογαριασμό από τα κόμματα, που είναι βολικές και συνήθως πιο απόμακρες αφαιρέσεις.

Η μεγαλοθυμία βέβαια αυτή, η ανεξήγητη υποχωρητικότητα απέναντι σε οτιδήποτε έχει σάρκα και οστά και μπορεί να σε κοιτάξει από κοντινή απόσταση, δεν είναι ακριβώς μεγαλοθυμία. Ο μικροαστός θίγεται όταν θίγονται "οι φίλοι" και οι "γνωστοί" του, καταπίνει την αντίθεσή του όταν λένε ή κάνουν κάτι που αντιτίθεται στις διακηρυγμένες αρχές του, όχι επειδή είναι γενναιόδωρος άνθρωπος --με τις αφαιρέσεις είναι τρομερά τσιγκούνης στην ανεκτικότητα-- αλλά επειδή γνωρίζει πως τους έχει ανάγκη. Η κοινωνικότητά του είναι μια ωραία λέξη για τις εξαρτήσεις του, τα δίκτυα απ' τα οποία συναρτά την κοινωνική του ύπαρξη. Και αυτή είναι μια καίρια διαφορά του από τον προλετάριο, με τον οποίο δεν έχει παρά σποραδικές και καχύποπτες σχέσεις, γιατί ο προλετάριος δεν έχει καθόλου την ίδια εξάρτηση από την "κοινωνικότητα." Γιατί; Για έναν απλό αλλά ανομολόγητο από τους μικροαστούς λόγο. Η εργασία που κάνει ο προλετάριος δεν θεωρείται από κανέναν αξιοζήλευτη. Και συνεπώς είναι μια εργασία για την οποία δεν χρειάζονται "διασυνδέσεις", "δίκτυα", "φίλοι που θα πούνε μια καλή κουβέντα."

Στην απόλυτη εξάρτησή του λοιπόν από την μισθωτή εργασία για να ζήσει, ο προλετάριος βρίσκει επίσης και μια παράδοξη ελευθερία από την "κοινωνικότητα." Η τάση του είναι να κατανοεί την επιβίωσή του ως απλό αποτέλεσμα της προθυμίας του να κάνει αυτό που δεν θέλουν να κάνουν οι άλλοι, και άρα να φυλάει την κοινωνικότητά του για όποιους γουστάρει ο ίδιος, όταν και όποτε τους γουστάρει, και με τους όρους που τους γουστάρει. Ο μικροαστός, αντίθετα, είναι αδύνατο να δει την εργασία του ως ανεξάρτητη πηγή της επιβίωσής του: αν δουλεύει σε γραφείο ή υπηρεσία, χρειάστηκε η μεσολάβηση ενός αριθμού ανθρώπων (έννομη ή έκνομη) για να καταλήξει εκεί. Αν έχει μαγαζί, η πελατεία του εξαρτάται και από τις σχέσεις που διατηρεί με αυτούς που το επισκέπτονται, το κατά πόσο ελέγχει τη συμπεριφορά του απέναντί τους αποφεύγοντας τις άβολες καταστάσεις ή συγκρούσεις. Αν είναι καλλιτέχνης ή συγγραφέας, το βιός του εξαρτάται από την καλή του εικόνα και τις καλές του σχέσεις με συγκεκριμένους κύκλους. Ακόμα και αν κατέληξε κάπου χωρίς να εκμεταλλευτεί καμία διασύνδεση, είναι βέβαιος ότι όλοι οι άλλοι το έκαναν, το κάνουν και θα το κάνουν, και άρα δεν μπορεί να ρισκάρει συγκρούσεις που μπορεί να τον εκπαραθυρώσουν ή να τον περιθωριοποιήσουν άμεσα ή σε ανύποπτο χρόνο. Και αυτού του είδους τη φοβική κοινωνικότητα είναι αναγκασμένος, μέσω ενός αναγωγικού αυτοματισμού, να την επεκτείνει παντού: στους συγγενείς της συζύγου του, στους γείτονες στον χώρο που παραθερίζει, στον ταμία του τοπικού υποκαταστήματος τραπέζης, στο κομματικό στέλεχος που γνωρίζει από τα νιάτα και τις σπουδές του.

Κάθε φορά που ο Σάντσο Πάντσα μας κάνει το λάθος να υψώσει ανάστημα φωναχτά στη λάθος κατεύθυνση, εμφανίζεται άμεσα ο ένας ή ο άλλος από το περιβάλλον του και του λέει φιλικά να χαμηλώσει τους τόνους, να το ξανασκεφτεί, να το θέσει σε άλλη βάση, να το αφήσει γιατί δεν έχει νόημα. Αλλά και ο ίδιος κάνει ακριβώς το ίδιο πράγμα με τους άλλους Σάντσο Πάντσα. Όλοι μαζί οι Σάντσο Πάντσα φτιάχνουν μια κοινότητα όπου γιορτάζεται η ατομική ελευθερία σε ό,τι αφορά τη γνώμη, γελοιοποιείται αφορά όμως σε ό,τι αφορά την συλλογική δράση. Η κοινωνικότητα είναι το αντίδοτο στη συλλογικότητα που προσέφερε στην αστική εξουσία ο μικροαστισμός. Γιατί ο μεγαλοαστός, όπως και ο εργάτης, δεν είναι ούτε τυφλά ούτε εξαρτημένα κοινωνικός. Δεν φοβάται ούτε την σύγκρουση, ούτε την αποξένωση των "φίλων" όταν το συμφέρον του τού την επιτάσσει. Και δεν εξαρτά την αυτοεικόνα του με την ίδια δουλικότητα από την έγκριση και τον "καλό λόγο" του περιβάλλοντός του, γιατί, όσο κι αν δεν είναι φεουδαλικού τύπου αφέντης, ωστόσο είναι αφέντης και γνωρίζει την ανεξαρτησία του αφέντη και την περιφρόνησή του για όσους βρίσκονται από κάτω. Υπάρχουν λίγοι επιχειρηματίες που να έχουν τόσο κακό όνομα σήμερα στην Ελλάδα όσο ο Μάνεσης, για παράδειγμα. Αλλά αυτό δεν άλλαξε σε τίποτε την αποφασιστικότητα του Μάνεση να αρπάξει αυτό που θεωρεί δικό του ανοιχτά και απροκάλυπτα, αδιαφορώντας για την γνώμη των Σάντσο Πάντσα για το ποιον του.

Αλυσοδεμένος στην κοινωνικότητά του, ο Σάντσο Πάντσα ασφυκτιά. Γνωρίζει ότι είναι απλώς ένας Σάντσο Πάντσα. Και για αυτό μισεί, αλλά μισεί μόνο βολικά και χωρίς ρίσκο για τον ίδιο. Και για αυτό ονειρεύεται, στήνει παραστάσεις όπου το ανήμπορο μίσος του αυτοαναγορεύεται σε μηχανή της ιστορίας, σε κοσμοϊστορικό κίνητρο. Ο φασισμός μπορεί να του δώσει μια καλή ευκαιρία να εκδικηθεί τις εξαρτήσεις και τις λυκοφιλίες που ανέχτηκε με ταπείνωση μια ζωή:  τον αχώνευτο θείο της γυναίκας του, τον ηλίθιο ξάδελφό του, τον τυραννικό του συνάδελφο, τον συμφοιτητή που δεν έπαψε τόσα χρόνια να τον ειρωνεύεται. Ο κομμουνισμός, από την άλλη, δεν κρατά για τον ίδιο κανενός είδους υποσχέσεις και δεν υπόσχεται καμιά ανταμοιβή που να τον αφορά: καμία παρηγοριά στην ισότητα ως αντίδοτο για το φαρμάκι της εξάρτησης. Τον εχθρεύεται λοιπόν, κι επειδή η έχθρα αυτή είναι ή κρίνεται ασφαλής, δεν διστάζει να την εξωτερικεύει και να την κοινοποιεί. Οι άλλοι Σάντσο Πάντσα επικροτούν. Η κοινωνικότητα ενισχύεται με θριαμβική ιλαρότητα, και πάνω από όλα, παραμένει ασφαλής.

Πηγή: Lenin Reloaded

3 σχόλια:

μαχαιρης είπε...

Δεν μπορει κανεις, να διαφωνησει με το κειμενο...
Ομως..Φιλε μου...Ο Μικροαστος..Ειναι οικονομικη Ταξη...!!..Δεν ειναι;;

Ειναι απο τον..Προισταμενο των Κηπουρων...
Μεχρι τον διευθυντη της τραπεζας στο χωριο..Που εγινε κωμοπολη, με τον...
Καλλικρατη...!!

Ειναι ο..Εργολαβος "επιχρισματων"
Με τους ανασφαλιστους Πακιστανους...
Ο Φουρναρης..Ο Υδραυλικος..Ο Περιπτερας...Που νοικιαζει την αδεια...

Μερχι τον..Κτηνοτροφο με τα κοττοπουλα..Που δεν τα εχει δει ποτε...!!
Και Τον.."επιχειρηματια" με τα "ενοικιαζομενα"...Που θελει 80 Εβρω τη βραδυα...Που τα εχει.."γραψει" στο γιο του...[τα ενοικιαζομενα]
Για να μην πληρωνει ΤΕΒΕ...Σα μαλακας...!!

Αν...
Κανενας απ αυτους..Δεν ψηφιζει ΚΚΕ...!!

Τι γινονται..Ολα τα μελη της Πανσπουδαστικης..Που παιρνουν πτυχιο απο το Πολυτεχνειο και την Φιλοσοφικη...Τοσα χρονια...
Οι σερβιτοροι..Που "ανοιξαν" ενα σουβλατζηδικο διπλα στο σταθμο "του ΜΕΤΡΟΥ"
Οι μηχανουργοι...Που αγορασαν με δανειο..Ενα τορνο...!!

Γιατι ο Κομμουνιστης..Ειναι ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ...!!..Οχι ΤΑΞΗ...!!

Εδω ειναι ο "κομπος"...!!!

Αν ψαχνεις να βρεις...Ιδεολογους σε μια μονο ταξη...

Αλλοι...Πολυ πιο "καπατσοι" απο σενα...Θα σε σπρωξουν στην αφανεια...!!!

Διοτι..[νομιζω]..
Η πολιτικη σε Αστικη Δημοκρατια...
Ειναι...Ιδεολογικη...
ΟΧΙ ΤΑΞΙΚΗ αντιπαραθεση...!!

Κι ο Κομμουνιστης..ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΜΕΝΟΣ..Να πεισει...
Οσους περισσοτερους..Σαντσο Παντσα μπορει...!!

Αντι να τους αναθεματιζει ευκολα...!!

pavlosk είπε...

Οικοδόμε,

αφού ο Lenin Reloaded έπλεξε το αντι-εγκώμιο του μικροαστού, ας κάνει τον κόπο να μας εξηγήσει τους λόγους που η "περήφανη εργατιά" βρίσκεται σε αφασία τη σήμερον ημέρα και ψηφίζει και με τα δύο χέρια μνημονιακούς και χρυσαυγίτες.

Η πολιτική έχει άμεση σχέση με τις ιστορικές συγκυρίες την οποία και πρέπει κανείς να λαμβάνει σοβαρά υπόψην όταν κάνει περισπούδαστες αναλύσεις. Η ελληνική εργατική τάξη έχει παραμυθιαστεί και αλλοτριωθεί πάρα πολύ από την τριαντακονταετή δυναστεία των ΠΑΣΟΚ-ΝΔ για να μπορεί σήμερα(όπως αποδείκτηκε) να φέρει σε πέρας τη σύγκρουση με το κεφάλαιο όπως αυτή εκφράζεται στην κρίση στην Ελλάδα.

Αυτό δε σημαίνει ότι αναζητούμε σε κάποια άλλη κοινωνική κατηγορία αυτον πρωτοπόρο ρόλο, αλλά πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειες μας να αποκτήσουν ταξική συνείδηση οι εργάτες. Άραγε πόσοι, είναι σαν τους Χαλυβουργούς; Και πόσοι τα τελευταία 2-3 χρόνια μετατοπίστηκαν σε τέτοιες θέσεις; Ελαχιστοι φίλε Οικοδόμε.

Αυτά πρέπει να μας προβληματίσουν και όχι το αν οι μικροαστοί δεν φοράνε το φωτοστέφανο της ταξικής συνέπειας, όπως γράφει ο συγγραφέας του άρθρου. Στο κάτω κάτω, τα καλύτερα κομμάτια των μιρκοαστών οφείλουμε να τα κερδίσουμε(ποτέ όμως να μην τεθούν επικεφαλείς στον αγώνα!) γιατί έχουν πράγματα να προσφέρουν και γιατι πρέπει να διευρύνονται οι συμμαχίες σε όλα τα μήκη και πλάτη της κοινωνίας.

Ανώνυμος είπε...

ΣΤΑΡΑΤΗ

(ΛΕΝΙΝ, τόμος 41)

"...Ο καπιταλισμός δε θα ήταν καπιταλισμός, αν το καθαρό προλεταριάτο δεν ήταν περικυκλωμένο απ' τη μάζα των εξαιριτικά ποικιλόμορφων μεταβατικών τύπων. Απ' τον προλετάριο ως τον μισοπρολετάριο, προς το βιοτέχνη, μικροαγρότη κλπ. Δε θα ήταν καπιταλισμός, εάν δεν υπήρχαν μέσα στο ίδιο το προλεταριάτο διαιρέσεις σε περισσότερο και λιγότερο ανεπτυγμένα στρώματα..."

Τάδε έφη ΛΕΝΙΝ και πολλά ακόμη, για τα μικροαστικά στρώματα της πόλης και της υπαίθρου.
Σ' αυτούς συγκαταλέγονται και οι επιστήμονες, διανοούμενοι, καλλιτέχνες κλπ.

Αυτό δε σημαίνει φυσικά, πως όποιοι βρίσκονται οικονομικά στα μικροααστικά στρώματα, είναι άπαντες μικροαστοί και στη φιλοσοφία τους. Ανάμεσά τους υπάρχουν αρκετοί οι οποίοι έχουν ταξική συνείδηση. Κι αυτή δεν είναι η μικροαστική, αλλά η εργατική.
Διότι οι μικροαστοί δεν αποτελούν τάξη. Δύο είναι οι οικονομικές τάξεις. Η αστική και η εργατική. Κι όπως είδαμε παραπάνω κι απ' τα λόγια τού ΛΕΝΙΝ, τους αναφέρει "Ποικιλόμορφους μεταβατικούς τύπους", που σημαίνει, ότι θα μεταβούν...

Το πού θα μεταβούν, είναι σήμερα περισσότερο από ποτέ ορατό δια γυμνού οφθαλμού. Βιαίως προς το προλεταριάτο...
Η βίαιη προλεταριοποίησή τους έχει ήδη ξεκινήσει.

Κάποτε βέβαια έκαναν όνειρα ότι θα μετέβαιναν προς τα μεσοαστικά στρώματα και μετά στο κλαμπ τής πλουτοκρατίας. Κάποιοι, κάπου, κάποτε, ίσως και να το κατάφερναν, ή να το κατάφεραν σ' ένα βαθμό.

Από 'δώ και στο εξής όμως, η μετάβασή τους είναι και θα είναι αποκλειστικά στην τάξη τους... Στην εργατική τάξη.

Δε λέω να μην καυτηριάζουμε τη λάθος αντίληψή τους για τη θέση τους στην καπιταλιστική κοινωνία. Το μικροαστισμό τους δηλαδή. Δε λέω να τους χαϊδεύουμε τ' αυτιά...

Όμως, οφείλουμε να τους βοηθήσουμε ν' απεμπλακούν απ' τις αυταπάτες τους, όπως ακριβώς πρέπει ν' απεμπλακούν και όλοι οι εκμεταλλευόμενοι. Όλοι οι εργαζόμενοι. Όλοι οι άνθρωποι του μόχθου και της βιοπάλης.

Η πρωτοπορία τής εργατικής τάξης λοιπόν, το ΚΚΕ, τα μέλη και οι οπαδοί του, μα κι όσοι κατανοούμε την ΑΔΗΡΙΤΗ ΑΝΑΓΚΗ για ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΑΠ' ΤΑ ΚΑΤΩ, έχουμε υποχρέωση απέναντι στην ίδια τη ζωή, να βοηθήσουμε στη συνειδητοποίηση όλων όσων ΔΕΝ ανήκουν στην τάξη των εκμεταλλευτών και λοιπών συνδαιτημόνων τους...
Αρκεί βέβαια, να το θελήσουν και οι ίδιοι, σταματώντας επιτέλους να κλείνουν αυτιά και μάτια στην πραγματικότητα που βοά...

Ένα παράδειγμα ίσως βοηθήσει:

Είναι φανερό ότι έσπασε η συμμαχία των αστών με τους μεσοαστούς. Οι πλουτοκράτες θα "φάνε" απ' τους μεσοαστούς μέσα απ' την καταστροφή κεφαλαίου, όσα τούς επέτρεπαν να τρώνε μέχρι τώρα... Φυσικά, μόνο κατ' εξαίρεση μπορεί να δούμε κάποιον πρώην μεσοαστό άνεργο και άστεγο...
Είναι λοιπόν δυνατόν να μην έχει σπάσει και η συμμαχία τους με τους μικροαστούς; Για δεκατιανό θα τους φάνε οι πλουτοκράτες...

Η καταστροφή εργατικής δύναμης και μέρους τού κεφαλαίου θα χτυπήσει με ένταση και τα μικροαστικά στρώματα, κι όχι μόνο τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Αυτή είναι η εξέλιξη του καπιταλισμού και θα ενταθεί με φωτιά και σίδερο... ΣΙΔΕΡΕΝΙΑ ΦΤΕΡΝΑ γαρ...

Να γιατί χρειάζεται να επιτευχθεί άμεσα η ΛΑΪΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΑΠ' ΤΑ ΚΑΤΩ, όπως πολύ σωστά πρεσβεύει το ΚΚΕ.